De kerstboom op het Onafhankelijksplein wordt deze maand opgetuigd, en Mariah Carey is bijna weer te horen op de radio: het is bijna tijd voor kerst. 25 en 26 december zijn traditiegetrouw bestemd voor eten met familie en bezoekjes aan zangdiensten in de kerk. Tenminste, voor christenen geldt dat. Moslims en joden vieren namelijk geen kerst. Maar hoe vullen zij deze feestdagen in december dan in?
James Lalmahomed is secretaris van de Surinaamse Islamitische Vereniging (SIV), met als hoofdkwartier de grote moskee aan de Keizerstraat. Deze vereniging behoort tot de Ahmadiyya-stroming binnen de islam, die doorgaans tot de gematigde stromingen wordt gerekend. “Kerst wordt wel meegenomen in het denken bij ons, maar het is geen feest op zich. Bij een gebedsdienst dichtbij de kerstdatum wordt het alleen gememoreerd”, legt hij uit. De gemeenschap waar Lalmahomed bij hoort, gelooft dat Jezus geboren is uit twee aardse ouders, en niet uit de Heilige Geest. Zijn geboorte wordt dus niet als belangrijk gezien binnen de islam. Ook de geboorte van de belangrijkste profeet, Mohammed, wordt niet uitgebreid en uitbundig gevierd. “De profeet heeft zelf gezegd dat zijn feest niet gevierd moet worden, omdat hij dan misschien hoger geplaatst zal worden dan de Here.” Toch profiteren moslims wel van de christelijke kerstdagen. Omdat het nationale vrije dagen zijn, hoeven ook de moslims niet te werken op deze dagen. “We zijn goed gezegend met de vrije dagen in Suriname”, lacht Lalmahomed. Gedurende deze dagen gaan zijn moslimbroeders en hij naar familie of ze doen achterstallig werk. Andersom werkt het ook zo met de eigen vrije dagen: “Wanneer wij Eid-ul-Fitr hebben, is ook het hele land vrij. Moslims vieren dan feest, maar andersdenkenden kunnen ook genieten van een vrije dag.” Naast het Suikerfeest aan het einde van de Ramadan is ook het Offerfeest belangrijk, echter vallen deze niet in december, maar dit jaar respectievelijk in juli en september. De datum verschilt ieder jaar, omdat de kalender die de moslims hanteren korter is dan de gregoriaanse kalender die algemeen gebruikt wordt. Hun geloof belemmert Ahmadiyya’s niet om vrijelijk om te gaan met andersgelovigen. “Het draait in het geloof om respect en liefde. Misschien ga ik dit jaar met kerst wel eten bij christelijke vrienden als ik daarvoor uitgenodigd word.” Het is daarbij wel belangrijk om de achterliggende gedachte van het feest niet te vergeten, vindt Lalmahomed. “Als het een religieus feest is, laat dan de grondgedachte van die religie de boventoon voeren.”
Kerstboodschap
Dat de moslims en joden in Suriname niet voor niets wereldwijd bekend staan om hun vredelievendheid naar elkaar, blijkt wel uit de vredesboodschap voor het nieuwe jaar. Van beide partijen was deze nagenoeg hetzelfde. Lalmahomed: “Alle mensen moeten gebruikmaken van het recht om vrij te leven en respect te tonen naar elkaar. Zo kunnen we de wereld laten zien dat we als goede vrienden naast elkaar en met elkaar het leven kunnen vormen.” Lilly Duijm, ondervoorzitter van de Joodse gemeenschap in Suriname, vult hierop aan dat ze hoopt dat de situatie in Suriname weer wordt zoals in de jaren zeventig. “Toen was het prettig om te wonen. Er was niet zoveel diefstal en mensen voelden zich veiliger. Nu heeft niemand tijd voor elkaar. Ik hoop dat we zo’n periode snel weer bereiken. Surinamers verdienen dat wel.” Net als bij de moslimburen vieren de joden ook geen kerst. Dit komt omdat zij de Messias nog verwachten en deze dus volgens het jodendom niet al geboren kan zijn. Wel vieren zij Chanoeka, dat dit jaar op exact dezelfde datum valt als het kerstfeest. Joden werken met een joodse kalender, waardoor Chanoeka, het feest van de lichtjes’, niet elk jaar op dezelfde datum valt. Tijdens dit feest wordt een wonder herdacht. Men viert dat de Tempel van Jeruzalem weer ingewijd werd, nadat deze op wonderlijke wijze werd heroverd uit Syrische handen. Volgens de overlevering wilde men de Menorah-kandelaar aansteken in de tempel, maar er was slechts één flesje olie voor één dag. De olie bleef wonderbaarlijk acht dagen branden, en daarom duurt het huidige chanoekafeest acht dagen. Tijdens Chanoeka zijn er alleen regels voor het aansteken van de kaarsen van de Menora, verder niet. Op bezoek gaan bij christenen en kerst meevieren is geen enkel probleem. “Alle godsdiensten zijn verweven met elkaar,” legt Duijm uit. “Joden kopen ook gewoon cadeautjes voor elkaar en voor hun christelijke vrienden.” Ze is wel gecharmeerd van het christelijke kerstfeest, en gaat graag naar de kerstzang in de kerk. “Iedereen is zo vredig, ik wou dat ze elke dag zo waren. Er hangt een leuke sfeer en dominee Diana de Graven van de Hervormde Kerk kan zo boeiend praten.” Hoewel christenen de kerkdiensten bezoeken om de geboorte van Jezus te vieren, gaat Duijm er met een andere instelling heen. “Ik ga niet om godsdienstige redenen naar zo’n zangdienst, maar om de saamhorigheid die er is, en de bijzondere sfeer.” Dit jaar zijn de joden op 24 en 25 december echter druk met Chanoeka, en die wordt zeker gevierd. “We hebben lekkere hapjes. Ook hebben we een keer karaoke gehad, of soms een bingootje. We zijn geen moment alleen.”
