Zachte landing gegarandeerd! Suriname, vluchtparadijs voor verdachte en veroordeelde toppers

De verdwijning van voormalig president Desiré Bouterse houdt al maanden de gemoederen bezig. Het kan er bij velen niet in dat de ex-legerleider die op 20 december jongstleden tot twintig jaar celstraf werd veroordeeld, zo makkelijk uit handen van justitie kan blijven. Bouterses verdwijntruc is echter een uit de rij van vele verdachte en veroordeelde toppers die van hogerhand een zachte landing kregen.

Tekst Julian Neijhorst

16 juli 2020. Onder een grote tent op het Onafhankelijkheidsplein wordt het steeds drukker met notabelen in pak en das die zich aanmelden voor de inauguratie van president elect Chandrikapersad Santokhi. Onder de genodigden bevindt zich de schichtig om zich heen kijkende demissionair minister van Financiën, Gillmore Hoefdraad, en de flamboyante ABOP-topper Joël Martinus, meer bekend als ‘Mony Hond’ of ‘Bordo’. De deftige heren en dames gaan eerbiedig in de houding staan als de aftredende president Bouterse en first lady Ingrid Bouterse-Waldring worden binnengehaald.

Even later doet de nieuwe president Santokhi in zijn inaugurele speech vele plechtige beloften. Zo zegt hij: ‘De rechterlijke macht heeft het niet makkelijk gehad, maar ze is onafhankelijk en integer gebleven, en heeft zo de rechtsstaat overeind gehouden. Wij danken hen daarvoor. Een sterke onafhankelijk functionerende rechterlijke macht, met een sterk vervolgingsapparaat, is in ieders belang’.

Na de inauguratie geeft ‘Bordo’ de nieuwbakken president een gouden medaille, hetgeen feitelijk gelijk de voorbode is van een valse presidentiële start. Hoge ambtsdragers verklaren immers bij hun beëdiging: ‘Ik zweer (beloof) dat ik, om iets hoegenaamd in dit ambt te doen of te laten, van niemand hoegenaamd enige belofte of geschenken zal aannemen’.

Een ander slecht teken is dat Hoefdraad zich na de inauguratie gauw uit de voeten maakt. Het zou de laatste publieke verschijning zijn van de controversiële ex-Financiënminister die in de volksmond smalend Boefdraad wordt genoemd.

Spoorloze Hoefdraad

Nieuwbakken president Santokhi legde meteen de lat hoog en kondigde aan diverse crises te zullen aanpakken. ‘We hebben geen tijd te verliezen. We hebben geen tijd voor allerlei spelletjes, politieke trucjes en foefjes’, zei Santokhi nog toen hij op 13 juli 2020 in het parlement als nieuw staatshoofd werd aangewezen. ‘Er zal geen ruimte zijn voor corruptie, persoonlijk belang en eigen gewin’, benadrukte hij.

Een van de eerste grote corruptiezaken onder de nieuwe regering-Santokhi-Brunswijk was de zaak Hoefdraad. Het Openbaar Ministerie (OM) verzocht ons parlement om Hoefdraad in staat van beschuldiging te stellen, aangezien hij ervan verdacht werd tien strafbare feiten te hebben gepleegd. Hoewel Hoefdraad daarbovenop een uitreisverbod kreeg opgelegd, was hij vrijwel gelijk na de inauguratiedag onvindbaar. Volgens het Guyanese medium Kaieteur News van 30 juli 2020 zou Hoefdraad in East Berbice-Corentyne zijn gespot. Hij was gezien in gezelschap van een aantal goedgeklede heren. ‘These men came to buy liquor. It was obvious that they were foreigners from the way they were dressed. They were also speaking Dutch. They bought some things to drink and went across the road’, zei een zakenman uit Berbice. Uitgelegd werd, dat veel inwoners van Berbice contacten hebben met Surinamers en het Surinaams nieuws volgen. ‘So we know the minister. We see his face. It was him and some well-dressed people’, werd aan Kaieteur News gemeld.

Het is onduidelijk welke maatregelen justitiële autoriteiten van Suriname vóór en na zijn ontsnapping troffen, feit is dat pas op 12 augustus 2020 de politie een opsporingsbevel tegen Hoefdraad uitvaardigde. Ruim een jaar later, op 17 december 2021, werd de man die Suriname in enorme schulden stak, publicatie van jaarverslagen van de Centrale Bank van Suriname verbood en in talloze louche deals verwikkeld was, bij verstek veroordeeld tot een gevangenisstraf van twaalf jaar en een boete van SRD 500.000. Hoefdraad liet hoger beroep aantekenen. Op moment van schrijven loopt die zaak nog. Overigens heeft Hoefdraad ongeveer een jaar op de opsporingslijst van Interpol gestaan, totdat zijn advocaten dat wisten te stuiten.

Volgens dagblad De West van 21 mei 2021 schijnt Hoefdraad, die op Cuba heeft gestudeerd, naar dat eiland te zijn gevlucht. ‘Naar verluidt vluchtte hij eerst naar Guyana en reisde vervolgens via Curaçao naar de Dominicaanse Republiek om uiteindelijk zijn toevlucht op Cuba te zoeken’, aldus De West. De regering hult zich echter in zwijgen hierover. Het Korps Politie Suriname gaat in ieder geval onverstoord verder op zoek naar de gezette 61-jarige man van 1,75 meter die laatstelijk gewoond heeft aan de Eusieweg nummer 40 te Paramaribo. ‘Hoefdraad, Gillmore André, voornoemd wordt ervan verdacht zich schuldig te hebben gemaakt aan overtreding Anti-Corruptiewet; overtreding van de Bankwet; overtreding wet Money Laundering; ambtsverduistering en oplichting zoals omschreven in het Surinaams Wetboek van Strafrecht’, aldus het KPS.

Vliegende Hollander I

Financiënminister Hoefdraad orkestreerde dan wel een enorme financiële puinhoop bij onder meer de Centrale Bank, de Surinaamse Postspaarbank (SPSB) en het ministerie van Financiën, maar dat deed hij zeker niet in zijn eentje. Op instructie van Hoefdraad stelde toenmalig SPSB-directeur Ginmardo Kromosoeto de Nederlander Robert Putter aan als adviseur van de bank. ‘Die laatste kon op een maandelijkse vergoeding van 9.000 tot 10.000 US-dollar rekenen, zonder dat hij daarvoor zijn werkzaamheden moest rapporteren. Als kers op de taart verstrekte Kromosoeto blanco kredieten aan (nieuw opgerichte) stichtingen van Putter, waarvan de rekeningen diep in het rood liepen. Op deze manier werden er reiskosten van overheidsambtenaren, adviseurs van de Staat en onroerend goed gefinancierd door de bank. In 2018 kocht Putter, met ongedekte financiering van de SPSB, zo acht panden van Wim Lalbiharie, directeur van de verzekeringsmaatschappij FATUM’, berichtte Parbode in de juni-editie van 2021. Reeds eerder, in onze juli-editie van 2019, deden we het SPSB-schandaal uit de doeken waarbij we onder andere schreven over de zeer dubieuze vennootschappen van Putter.

De onoorbare praktijken van Putter waren voor de afdeling Bestrijding Zware Criminaliteit/ Forensische Opsporing van het KPS reden om op 5 september 2020 een opsporingsbevel tegen hem uit te vaardigen. Parbode-journalist Zoë Deceuninck liet enkele dagen later echter op Twitter weten dat hij al uit Suriname was vertrokken. ‘Zijn vrouw, van wie ik in januari een hond heb opgevangen, liet me recentelijk weten dat ze naar Nederland zijn vertrokken. Nederland levert geen burgers uit. Ontspringt Putter daarmee de dans?’, twitterde Deceuninck. Het KPS is desondanks nog altijd op zoek naar een 1,87 meter lange slanke 74-jarige Nederlander, die voor het laatst gewoond heeft aan de Condorstraat nummer 104 te Paramaribo en die ervan verdacht wordt zich schuldig te hebben gemaakt aan medeplichtigheid aan overtreding van de Anti-Corruptiewet; overtreding wet Money Laundering; deelneming aan een criminele organisatie; verduistering en oplichting zoals omschreven in het Surinaams Wetboek van Strafrecht. Dagblad De West berichtte op 2 januari 2021 dat het woonhuis van het echtpaar Putter te koop werd aangeboden voor het riante bedrag van 375.000 euro. ‘Keerpunt is van mening, dat gezien het feit dat deze man als verdachte wordt aangemerkt door het Openbaar Ministerie en er onverklaarbare transacties zijn gepleegd in zijn naam, de Staat desnoods zolang het onderzoek gaande is, beslag moet laten leggen op alle onroerende goederen die op naam staan van Putter’, pleitte het avondblad.

Vliegende Hollanders II en III

Het was op 16 april 2021 groot nieuws toen op voorspraak van president Santokhi de Nederlandse bestuurder Paul de Haan als de grote verlosser van de noodlijdende Surinaamse Luchtvaart Maatschappij (SLM) werd binnengehaald. Al gauw bleek echter dat de nieuw aangetrokken directeur, de president-commissaris en de superconsultant er een potje van maakten. Onder het mom dat de bezem door de SLM moest, werden alle drie vliegtuigen alsook onroerend goed van de SLM verkocht. Onder het nieuwe SLM-team strandden duizenden passagiers, ondanks het feit dat de regering miljoenen bleef stoppen in het bedrijf. En terwijl vanuit de SLM-top ‘gekukelekuut’ werd over hoe deskundig zij zichzelf en hun vermeend herstelplan vonden, sijpelde het ene na het andere SLM-schandaal naar buiten. Die schandalen waren zo ernstig, dat zowel De Haan als superconsultant/RvC-lid/presidentieel adviseur Prenobe Bissessur Suriname niet mochten verlaten in verband met een strafrechtelijk onderzoek van het Openbaar Ministerie bij de vliegmaatschappij. Ondanks het uitreisverbod bleek De Haan evenwel te zijn gevlogen. Hij sloop op 22 augustus 2022 ongehinderd ons land uit, en ging via Albina naar Frans-Guyana om daar het vliegtuig naar Frankrijk te pakken.

Bissessur, die zichzelf voor een bedrag van 17.500 euro per maand had bevoordeeld voor een adviseursrol bij de SLM en al 120.000 euro had getoucheerd, bedacht een simpelere route. Hij werd op 23 augustus 2022 echter op onze internationale luchthaven aangehouden door het Justitieel Interventie Team. De juridisch adviseur zou op een nachtvlucht richting Miami vertrekken, maar werd na een kort verhoor zonder paspoort heengezonden, en moest beschikbaar blijven. Op 27 augustus 2022 berichtte Times of Suriname dat Bissessur, net als De Haan, Suriname zou hebben verlaten via Frans-Guyana. Medio januari 2023 was het bij het grote publiek bekend dat de ‘paspoortloze’ Bissessur al lang hoog en droog in het buitenland zat. Op vragen van de pers stelde minister Kenneth Amoksi van Justitie en Politie schaapachtig vast niet te weten waar de gewezen juridisch adviseur zich bevond. Het is in ieder geval duidelijk dat de ‘Vliegende Hollanders’ bij SLM geen noodlanding, maar een zachte landing hebben gekregen.

Who let the dog out?

Bij velen sloegen alle wijzers van het moreel kompas op tilt toen ABOP-topper Joël Timotheus Martinus ‒ meer bekend als Bordo en Mony Hond ‒ in december 2020 tot beleidsadviseur werd ‘gebombadeerd’ op het ministerie van Regionale Ontwikkeling en Sport en daarna ook nog werd benoemd als directeur van de Anthony Nesty Sporthal (ANS). Zijn functies waren des te opmerkelijk, omdat hij naar eigen zeggen geen noemenswaardige scholing heeft gehad en het Franse dagblad Le Maine Libre in maart 2019 nog had bericht dat de toen 37-jarige Bordo bij verstek was veroordeeld tot acht jaar celstraf voor de handel in cocaïne. De sociale media ontploften zowat van het nieuws over zijn benoemingen. Iedereen had wel wat te zeggen over Surinames vreemdste filantroop, die bijna gebogen gaat door de kilo’s goud aan nek, armen, en vingers.

Vreemd doen is een ding, maar betrokken zijn bij drugs en vermoedelijke moord is heel andere koek. In november 2022 deed een speciaal team van de politie onderzoek in een zaak, waarbij een éénmotorig vliegtuig was begraven en na een tip werd opgegraven. Het vermoeden bestond dat het om een drugsvliegtuig ging, ook zou een persoon die belast was met de graafwerkzaamheden spoorloos zijn. Vrijwel gelijk toen de naam van Bordo in deze zaak werd genoemd, was de publieksgeile influencer onvindbaar. Hij werd in het opsporingsbericht dat nog dezelfde maand werd uitgebracht, ervan verdacht zich schuldig te hebben gemaakt aan moord, medeplegen/medeplichtigheid tot moord; doodslag, medeplegen/medeplichtigheid aan doodslag; bedreiging met misdrijf; deelneming criminele organisatie, overtreding Wet Verdovende Middelen en overtreding Wet Money Laundering. Er loopt tegen de 42-jarige Martinus een strafzaak over het vliegtuig, bovendien staat hij al langer dan een jaar op de opsporingslijst van Interpol.

Hoewel volgens het KPS de mollige verdachte Martinus vuurwapen- en vluchtgevaarlijk is, is hij nog volop actief op Facebook. Op bijvoorbeeld de Facebookpagina van voetbalvereniging Notch, waarvan hij clubpresident is, deed hij op 8 oktober 2023 in een video een felicitatieboodschap vanwege de door hem succesvol georganiseerde ‘NV Notch Super Cup’. ‘Awinsi via telefoon mi organiseer a sani, no wan feti, no wan dyugudyugu, morsu no de’, zei Martinus. En begin februari gaf hij vermoedelijk vanuit zijn schuiladres opdracht tot ontruiming van zijn chic ingerichte kantoor in het ANS. Op zijn Facebookpagina verklaarde hij: ‘Ik heb alle kosten voor het renoveren van Anthony Nesty Sporthal (NIS) uit eigen middelen voorgeschoten. Het ministerie van Regionale Ontwikkeling en Sport (ROS) heeft zich helaas niet gehouden aan de gemaakte afspraken, met de ontruiming in opdracht van mijpersoon als gevolg’.

Bouterse en co foetsie!

Met het uitspreken van definitieve vonnissen op 20 december 2023, kwam het 8 december-strafproces na zestien jaar ten einde. Aan hoofdverdachte Desi Bouterse werd definitief twintig jaar celstraf opgelegd en aan de andere verdachten Benny Brondenstein, Iwan Dijksteel, Stephanus Dendoe en Ernst Gefferie, vijftien jaar. De veroordeelden Luciën Lewis en Kenneth Kempes (beiden 10 jaar gevangenisstraf opgelegd in 2019) houden zich vermoedelijk al jaren schuil in het buitenland en hadden geen hoger beroep aangetekend. Vreemd genoeg vraagt niemand zich af waarom er nimmer een opsporingsbevel tegen dit duo werd uitgevaardigd nadat hun vonnissen definitief van kracht werden in 2019. Lewis en Kempes, beiden ex-lijfwachten van Bouterse, verschenen nooit op zittingen. Oud-militair Lewis (71) maakte deel uit van de zogenaamde Verzorgingscompagnie en woonde toen het strafproces in 2007 begon in Rotterdam. In mei 2002 was hij reeds in Nederland door een onderzoekscommissie onder leiding van rechter-commissaris Albert Ramnewash gehoord.

Toenmalig korporaal Kempes (70) diende eveneens in de Verzorgingscompagnie en was medeverantwoordelijk voor de bevoorrading van het leger. Justitie rekent hem directe betrokkenheid bij de executies aan. Volgens een medeverdachte zou Kempes op 8 december 1982 hebben gezegd ‘A Bakk (doelend op Paul Bhagwandas) e sutu den man’.

Na de definitieve vonnissen van de vijf andere verdachten, waarbij vreemd genoeg geen onmiddellijke gevangenneming was gelast, begon een doorzichtig, vies politiek onderonsje. Eerst kregen Bouterse cum suis acht werkdagen om een gratieverzoek in te dienen bij president Santokhi. Voor het Nederlandse actualiteitenprogramma Nieuwsuur daarom aanleiding om aan de president de hamvraag voor te leggen welke voorbereidingen de autoriteiten hadden getroffen tegen vluchtgevaar. Santokhi reageerde laconiek dat hij niet verwachtte dat Bouterse zou proberen het land te ontvluchten. ‘We hebben daar geen indicatie voor. Bij eerdere veroordelingen is hij ook altijd in het land gebleven’, was Santokhi’s antwoord, dat er op duidde dat er geen of nauwelijks maatregelen waren getroffen om het gevaar voor vluchten van de veroordeelden tot een minimum te beperken.

Op 28 december belde Bouterse naar het programma Bakana Tori op LIM FM en beweerde dat de regering hem een ‘stukje zachte landing’ had aangeboden. In het warrig vraaggesprek dat een kwartier duurde, hield Bouterse zich op de vlakte wat die zachte landing precies inhield. ‘Wat er nu moet gebeuren is rust’, zei Bouterse onder meer. President Santokhi weersprak nog dezelfde dag ‘de zachte landing’ en onderstreepte via een persbericht dat ‘de regering de uitspraak van de onafhankelijke rechter niet naast zich neer mag leggen of daarover ‘onderhandelingen’ kan voeren’.

Het nieuwe jaar was nauwelijks een week oud, of de mofokoranti werd beheerst door een nieuw gerucht. Op het terrein van het Militair Hospitaal werd, naar verluidt speciaal voor Bouterse, een cel gebouwd, omdat hij vanwege medische issues niet in een der gevangenisinrichtingen kon worden opgesloten, maar liever in een strafvoorziening op steenworp afstand van het Academisch Ziekenhuis Paramaribo.

Inderdaad werd op de locatie met man en macht gewerkt aan een cel waarover velen zich afvroegen wie op het onnozele idee was gekomen om in hartje Paramaribo een potentieel bedevaartsoord voor de Bouterse-aanhangers te creëren die bijvoorbeeld Morello-sigarettenpakjes over de muur zouden kunnen gooien.

In ieder geval was toen daar eindelijk 12 januari 2024: de grote ‘Bouta-dei’ waarop de vijf veroordeelden zich moesten aanmelden bij strafinrichting Santo Boma. Benny Brondenstein, Stephanus Dendoe en Ernst Gefferie deden dat warempel inderdaad, echter was er geen spoor van Bouterse en Dijksteel te bekennen. ‘Ik weet niet waar hij is en ik heb geen contact met hem. Hij gaat zich niet melden’, zei echtgenote Ingrid Bouterse-Waldring tegenover de toegestroomde pers bij haar woning te Leonsberg.

Op 13 januari berichtte Times of Suriname stellig dat Bouterse al een maand in Venezuela was. Dat gerucht werd ontkracht door zijn advocatenteam dat op 9 januari nog een bijeenkomst met hem thuis had gehad. Bovendien was Bouterse die dag in de avonduren live te zien geweest in een Facebook-filmpje van Bouterse-aanhanger Marcel Oostburg. ‘Den kil e suku fu weri mi ede, mang. Ma w’o feni a dresi gi den. Den suku bericht fu bruya sma, ma mi relax’, zei een ‘chillende’ Bouterse lachend.

Geloof het of niet, aan de veroordeelde Bouterse werd de gelegenheid gegeven zich uiterlijk op dinsdag 16 januari 2024 om 18.00 uur in het Zorghotel aan te melden. Het OM had deze afspraak gemaakt op basis van een verzoek van zijn advocaat Irwin Kanhai.

Toen vernoemd tijdstip verstreek, werden door politie-eenheden huiszoekingen gedaan in de residenties van Bouterse en Dijksteel. Zoals verwacht werden de heren niet op hun woonadressen aangetroffen en werd officieel opsporing tegen hen gelast.

Dezelfde dag had president Santokhi nog duidelijk gemaakt dat de faciliteiten van de veroordeelde ex-president Bouterse worden ingetrokken. Over de voortvluchtige Bouterse wilde Santokhi slechts kwijt dat de opsporing in handen is van de procureur-generaal en niet in handen van de regering. Missie ‘zachte landing’ volbracht, zouden we zeggen.

Burgermeningen over vlucht van Bouterse

Parbode hield dit jaar een anonieme online enquête over actuele vraagstukken in de samenleving waarbij ook de open vraag werd gesteld wat men van de uitkomst van het Decembermoorden-strafproces vindt. Hier een greep uit de paar honderd responsen.

Het is een mijlpaal dat het vonnis gewezen is. Echter een grote blamage naar de autoriteiten dat alle ruimte gelaten is voor het vluchten van de veroordeelden. Dat het recht heeft gezegevierd is een belangrijke bouwsteen in het fundament van de democratische rechtsstaat Suriname (vrouw, leeftijdsklasse 51-60 jaar, mix, Wanica, zou nu op DA’91 stemmen) 

Veroordeeld worden is een, maar achter de echte waarheid komen zou beter zijn. Want nu kan nog steeds niemand vertellen wat er gebeurd is op die ene speciale dag. Ik vind dat hij veroordeeld is geworden om de harten van de nabestaanden te stillen (vrouw, leeftijdsklasse 31-40 jaar, mix, Paramaribo/Ressort Blauwgrond, zou nu op NDP stemmen)                 

Ik vind dat ex-president Bouta ons heel veel ellende heeft bespaard door zich niet over te geven aan de sterke hand, en het is overduidelijk dat het een politiek spel is geweest (man, leeftijdsklasse 18-30 jaar, Hindostaan, Paramaribo/Ressort Weg naar Zee, zou nu op DA’91 stemmen)

De overheid zal alle middelen nationaal en internationaal moeten inzetten om de veroordeelden op te sporen. Vanwege gedrag voortvluchtigen zullen zij nimmer voor strafvermindering in aanmerking mogen komen noch voor speciale behandeling in de gevangenis. Overheid heeft getracht met enige egards de zaak af te handelen, maar daar is misbruik van gemaakt (vrouw, 60+, creool, Paramaribo/Ressort Tammenga, zou nu op NPS stemmen)

Het is belachelijk wat er gebeurt. Het vonnis is de straf. Prima! Wel nu… Chan heeft alles op alles gezet om een behoorlijke beschaafde uitvoering (van het vonnis) te beïnvloeden. Maar zelfs dat kan hij niet. Laat hij Bordo, De Haan en Bissessur gaan ophalen en Ramdin berechten, dan heeft hij ballen (vrouw, 60+, creool, Commewijne, zou nu op NDP stemmen)   

 Er is reeds amnestie verleend. Graven in de geschiedenis gaat ons geliefd Suriname niet voorwaarts brengen (man, leeftijdsklasse 31-40 jaar, Hindostaan, Nickerie, zou nu op NDP stemmen)

 Dat het proces eindelijk is afgerond is prima, maar er is naar mijn mening wel sprake van klassejustitie. Daarom is Bouterse nu voortvluchtig, omdat er geen onmiddellijke gevangenneming was geëist. Voor elke andere burger zou gevangenneming direct worden uitgevoerd (man, leeftijdsklasse 51-60 jaar, creool, Wanica, weet nog niet op welke partij hij gaat stemmen)                       

Niet alle bewijzen waren er. Vooral de documenten van Nederland die zij geclosed hebben voor al die jaren. Laten ze het Internationaal Gerechtshof om assistentie vragen om die vrij te kunnen krijgen en dan kan men daar ook naar kijken. Men kan daarna met alle bewijzen besluiten in hoeverre de heer Bouterse dan wel schuldig is of niet. Justitie is in deze laks geweest. De inlichtingendienst moest sedert het moment toen de uitspraken bij de massameeting gedaan zijn dat de heer Bouterse zich niet zou aanmelden, weten dat hij een flight risk was en toen al mensen gezet hebben om hem in de gaten te houden (vrouw, leeftijdsklasse 41-50 jaar, mix, Wanica, weet nog niet op welke partij zij gaat stemmen)

Ik denk dat de regering Bouterse bewust heeft laten ontsnappen, om de rust te bewaren. Ik denk ook dat dit een van de afspraken is die is gemaakt op de bespreking die Chan daags na de verkiezingen bij Bouterse heeft gehad bij hem thuis op Leonsberg tot diep in de ochtend. De belachelijke gevangeniscel op het terrein van het Militair Hospitaal, is een zeer slechte of tenminste zeer domme schijnbeweging om het volk anders te doen geloven. Er wordt een zware wissel getrokken op de intelligentie van de bevolking (vrouw, 60+, creool, Paramaribo/Ressort Rainville, weet nog niet op welke partij zij gaat stemmen)

Dit artikel is verschenen in het aprilnummer (2024) van Parbode, nu in de winkel

Wilt u informatie over het afsluiten van een (digitaal) abonnement?

Kijk op www.parbode.com/abonneren

0

Gedeeld